یادداشت یوسف سلمانخواه:پیشنهادهایی برای توسعه گردشگری شهر فومن

امروزه شهرداری‌ها بزرگترین نقش را در توسعه گردشگری شهری ایفا می‌نمایند؛ و با سرمایه‌گذاری در این بخش به منبع درآمدی پایداری دست یافته و فرصت‌های اشتغال مستقیم و غیر مستقیم را فراهم می‌نمایند. منافع و درآمد مستقیم در فعالیت گردشگری، پول‌هایی است که گردشگران و مسافران، مستقیماً صرف خرید کالا و خدمات می‌کنند و سازمان‌های ارایه‌دهنده محصولات و خدمات آن را دریافت می‌کنند. مزایای غیرمستقیم هم از طریق گردش وجوهی است که مسافر در مقصد خرج می‌کند. این پول در سامانه اقتصادی شهر به جریان می‌افتد و سبب تحرک چندباره اقتصادی شهر و افزایش سطح درآمد مردم می‌شود. توسعه اقتصاد شهری و ایجاد منابع درآمد پایدار همواره از دغدغه‌های مدیران شهری است که تحقق بسیاری از انتظارات و مطالبات شهروندان وابسته به آن است. امروزه شهرهای موفق که نامشان به‌عنوان یک مقصد گردشگری، مطرح می‌شود، بخش مهمی از اقتصادشان را از محل فرصت‌های جذب و ساماندهی اشتغال و مسائل مربوط به گردشگری، اداره می‌کنند. از آنجایی که روش‌های سنتی درآمدزایی در شهرها، هزینه‌های فزاینده اداره شهر را پاسخگو نیست، گردشگری شهری توانسته است به‌عنوان صنعتی اشتغال‌زا، درآمدزا و منبع درآمدی پایدار، توجه مدیران شهری را به خود جلب کند. مدیران شهری می‌توانند از طریق برنامه‌ریزی برای توسعه زیرساخت‌های شهری؛ از قبیل شبکه‌های ارتباطی و حمل‌ونقل، تأسیسات و تجهیزات شهری، توسعه فضاهای باز شهری، فضاهای تفریحی فراغتی و برنامه‌ریزی برای زیرساخت‌های خدماتی، در رشد و توسعه گردشگری شهری، تأثیر بسزایی داشته باشند. با توجه به جایگاه ویژه شهر، در بسیاری از کشورهای موفق در صنعت گردشگری، شهر، پایه و اساس توسعه این صنعت است ایجاد و توسعه فضاهای شهری مناسب، بازسازی فضاهای متروک و مرده به قصد زنده کردن جنبه‌های کهن جامعه از جمله مهم‌ترین آثار توسعه گردشگری شهری است. بدین منظور بسیاری از شهرها درصددند تا از ویژگی‌ها و امکانات خاص شهر خود سود ببرند و از مزایای جلب گردشگری شهری بهره ‌گیرند. شهرهایی هستند که از داشته‌های طبیعی و تاریخی بهره‌مند بوده یا نبوده‌اند اما در هر صورت در گردشگری موفق بوده‌اند. این شهرها برجستگی‌ها و ویژگی‌هایی برای خود کسب می‌کنند تا ورود مسافر به آنها بیشتر شود. شهرهایی که می‌خواهند تمایل گردشگر به سوی آنها بیشتر شود، هم نیاز به عمل براساس ضابطه و دانش فنی و تخصصی مدیران شهری دارند، هم باید اولویت‌های آنها مورد بازنگری قرار گیرد.
در این راستا ضمن تبریک شروع کار شورای اسلامی دوره‌ی ششم شهر فومن و آرزوی توفیق
روزافزون، موارد زیر جهت توسعه گردشگری شهری پیشنهاد می‌شود.
– شناسایی ظرفیت‌های تاریخی ـ فرهنگی شهر و پاسداشت و بازآفرینی و باز زنده‌سازی عناصر شهری،تاثیر بسزایی در افزایش هویت مکانی، حس و تعلق مکانی و دلبستگی مکانی شهروندان دارد؛
لذا پیشنهاد می‌شود ایجاد «موزه شهروند» در شهر فومن با اهدای حداقل یک اثر از سوی شهروندان پیگیری و در دستور کار قرار گیرد.
– نماد گردشگری ایران «سیمرغ» و شعار آن «ایران با شکوه(Majestic Iran)» است. بر این اساس تهیه برند گردشگری و شعار گردشگری استان و به دنبال آن تهیه برند گردشگری و شعار شهرستان فومن به منظور ارایه تصویری از شهرستان برای گردشگران بسیار حایز اهمیت می‌باشد. این کار کاملاً تخصصی بوده و نیازمند بهره‌گیری از صاحب نظران و جامعه دانشگاهی می‌باشد.
– پویایی و سیالیت اقتصاد گردشگری یک فرصت بی‌نظیر برای توسعه شهرستان فومن به ویژه شهر فومن می‌باشد. مجموعه‌های تاریخی و فرهنگی ماسوله و قلعه رودخان هر چند در حوزه شهری واقع نشده اما اثرات اقتصادی و درآمدهای حاصل از گردشگری در شهر فومن مشهود است. به طوری که افزایش توان اقتصادی جوامع محلی موجب افزایش سرمایه‌گذاری در شهرستان و به ویژه شهر فومن و رونق اقتصادی و فضای کسب و کار می‌شود. دعوت از فعالان حوزه گردشگری برای مشارکت بیشتر و تهیه بانک اطلاعاتی اسپانسرهای تاسیسات گردشگری جهت برگزاری رویدادها و همایش‌ها و کارهای عام المنفعه بسیار راه‌گشا می باشد.
– بازطراحی بازار قدیم و ایجاد بازار روز و محلی (به شکل نعلی با معماری سنتی) از ضرورت‌های اساسی شهر فومن است و با داشتن بازار روز و محلی بر جاذبه‌های شهری افزود می‌شود.(داد و ستد و صداها و نواها به عنوان میراث ناملموس بازار، بخشی از هویت بازار است و در پاسداشت و احیای آن باید کوشید.) بخشی از هرج و مرج در کانون شهر نبود بازار متمرکز روزانه است. گردشگری بازار موجب رونق فضای کسب و کار و بهرمندی جوامع محلی می‌شود.
– پارک کودک فومن از ابتدای ایجاد، پارک کودک بوده و اکنون نیز باید تحت عنوان پارک موزه کودک فومن ثبت شود. (امروزه گردشگری کودک یکی از انواع گردشگری است که نیازمند برنامه‌ریزی و توجه بیشتر است گردشگری کودک در واقع سفرهایی که به منظور آشنایی کودکان با آثار تاریخی و فرهنگی و طبیعی برنامه‌ریزی می‌شود بنابراین پارک کودک فومن این ظرفیت را دارد مکانی برای بازدید و مقصد گردشگران کودک قرار گیرد.)
– احیای خانه مرجع عالیقدر جهان اسلام حضرت آیت الله بهجت فومنی(ره) برای تقویت گردشگری مذهبی
– احیای شهرداری سابق در انتهای پارک کودک با کاربری موزه شهرداری می‌تواند نقطه کور پارک را به یک مکان فرهنگی تبدیل نماید.
– گنجاندن طرح احیای مرکز تاریخی فومن از طریق بازآفرینی میدان مرکزی و خیابان‌های مجاور به عنوان مهمترین پروژه شهری، نظیر میدان عتیق اصفهان، تا حدودی نظیر پیاده راه فرهنگی رشت میدان مرکزی لاهیجان و میدان توپخانه تهران در بازنگری طرح تفضیلی شهر فومن
– طراحی و بازسازی نمای ساختمان شهرداری فومن(کل نما برداشته شود به ویژه شیشه‌های پنجره ها و تلویزیون شهری که جلوه‌ی بدی به شهر داده است) تاکید به صاحبان ساختمان‌های مجاور جهت بازنگری نمای ساختمان و ساخت نمای هماهنگ جدید شهرداری و همگرا با مسجد جامع فومن
– پیشنهاد بازطراحی فضای سبز جنب کارخانه فومنات به عنوان نخستین کارخانه ثبت صنعتی شهر فومن و ایجاد مبلمان و فضای مناسب برای شهروندان و گردشگران با نصب المان‌‌های جدید(سماور- قوری- چای و کلوچه)و نورپردازی زیبا فرصتی فراهم می‌شود ‌تا معماری کارخانه برجسته و چشم‌انداز شب کارخانه بسیار زیبا شود. و با حضور عکاس سیار تصاویر ماندگار برای گردشگران و شهروندان خلق خواهد شد. همچنین محلی برای تبلیغات چای و کلوچه اصیل فومن و همچین فرصت اشتغال حداقل برای ۳ نفر و کسب درآمد برای شهرداری می‌شود.( کلیه عناصر موجود برداشته و طراحی پلکانی ایجاد شود تا کارخانه از این ماسکه شدن خارج و فضای مناسب ایجاد گردد.)
– پیشنهاد طراحی و ایجاد تونل تاریخ شهرستان فومن محلی جذاب و تاثیرگذار برای بازگویی و روایت دوره‌های تاریخی شهرستان فومن و موجب جذب گردشگران خواهد شد.
– پیشنهاد طراحی خیابان نور و ایجاد تونل نور(آباژورهای بزرگ شهری) و تونل گل‌ها در شهر فومن
– پل تاریخی خیابان مولوی که به ثبت ملی رسیده است برای جذابیت بیشتر شهری، پیشنهاد می‌شود قرینه آن برای عبور و مرور ساخته شود.
– طراحی و ایجاد گذر فرهنگ ـ تاریخ، (موسیقی و هنرهای تجسمی و صنایع دستی) و به موازات آن گذر غذا.(به عنوان نمونه شهرداری می‌تواند گذر شهید شکوری را به این مهم اختصاص دهد و با مذاکره با دستگاه‌های ذیربط و تعیین تکلیف اراضی نسبت به تهیه بسته سرمایه‌گذاری اقدام و با مشارکت بخش خصوصی اجرا شود.)
– طراحی و ایجاد گذر ورزش در خیابان کارگر(البته با نظر کارشناسان و صاحب‌نظران)
-برگزاری رویدادهای گردشگری، فرهنگی و مذهبی موجب می‌شود شور و نشاط اجتماعی افزایش یافته و موجب رونق گردشگری شود. پیشنهاد می‌شود شهرداری نسبت به تهیه تقویم سالانه برگزاری رویدادهای مختلف اقدام و با مشارکت بخش خصوصی اجرا نماید.
– برنامه‌ریزی سالانه برای توسعه گردشگری مایس (MICE TOURISM). برگزاری همایش‌ها – نمایشگاه‌ها – کنفرانس‌ها – میتینگ‌ها – جشنواره‌ها در شهر فومن موجب توسعه گردشگری و رونق فضای کسب و کار خواهد شد.
– از فرصت سوغات فومن، برنج، چای وکلوچه بهره‌برداری مطلوب شود برگزاری رویدادهایی با همین عناوین در شهر فومن موجب معرفی و رونق فضای کسب و کار خواهد شد. لذا لازم و ضروریست نسبت به برندسازی و تقویت گردشگری خرید با معرفی و عرضه محصولات سنتی اقدام گردد.
– برگزاری هفته‌های فرهنگی فومن در استان‌های کشور با مشارکت بخش خصوصی.
– دریافت مجوز دفتر خدمات مسافرتی(حداقل گردشگری داخلی و استان از سوی شهرداری مدیریت شود.)
– نصب المان‌های جدید شهر با بهره‌گیری از عناصر میراث فرهنگی و صنایع دستی در سطح شهر
– سرمایه‌گذاری شهرداری در برندسازی و تجاری سازی مجسمه‌های فومن، مجسمه آناهیتا (۱۶۶۹) مجسمه شکار و غیره به عنوان منبعی برای درآمد پایدار
– استفاده از ظرفیت‌های حمام‌های تاریخی گلستان و محمودیه با کاربری اختصاصی برای گردشگران که نیازمند بازسازی و قرار گرفتن در گشت‌نامه‌های دفاتر خدمات مسافرتی می‌باشد.
– ساخت و نصب ِالمان‌های هنرمندان و صنعتگران صنایع دستی به ویژه هنر فراموش شده خراطی و مسگری در شهر فومن
– برگزاری work shop (کارورزگاه) صنایع دستی در سطح شهر برای تقویت گردشگری شهری و پاسداشت هنرهای بومی
– تولید محتوای فرهنگی و استفاده از ۱۵ درصد بلیبوردهای شهری برای تبلیغات فرهنگی و گردشگری در واقع شعار «هر روز یک پیام برای شهروندان» «هر شهروند یک ارزش هر شهر هزاران فرصت» از سوی شهرداری انجام شود.
– حذف عناصر زاید از سیمای شهری و زدودن آلودگی‌‌های بصری و برجسته سازی آثار فاخر شهری
– تهیه نقشه گردشگری و بروشور راهنمای گردشگری شهری و معرفی غذاهای محلی و رستوران‌ها و مراکز خدمات درمانی و بهداشتی و اطلاع‌رسانی آن
– طراحی و ایجاد کمپینگ گردشگری برای ماندگاری بیشتر گردشگران و ارایه‌خدمات مطلوب به آنان
– ایجاد سالن‌های نمایشگاهی در شهر فومن این فرصت را ایجاد می‌کند تا نمایشگاه‌های فصلی با تنوع گوناگون بسیاری در شهر فومن برگزار شود و این موجب می‌شود مراکز اقامتی پر رونق و فضای کسب و کار تقویت شود.
– شناسایی خانه‌های تاریخی شهر فومن و پیشنهاد برای ثبت ملی به منظور حفاظت و صیانت از این آثار تاریخی و تغییر کاربری آنها به فعالیت های موزه‌ای، فضاهای اقامتی و پذیرایی و آموزشی
– برگزاری دوره‌های آموزشی و توجیهی برای رانندگان تاکسی ویژه گردشگری
امید است با مشارکت هر چه بیشتر شهروندان عزیز و فومنی‌‌های غیر ساکن که دلشان برای ایران بزرگ و زادگاه‌شان می‌تپد با ارایه ایده‌های‌ نو و بهره‌گیری از ظرفیت‌ها و فرصت‌های انسانی، در سطح محلی، استانی و ملی، هریک به نحوی برای توسعه و شکوفایی شهرمان تاثیرگذار و نقش‌آفرین باشیم.
عشق و مهر مکانی به زادگاهم همیشگی است.
یوسف سلمان‌خواه