به قلم دکتر میثم عفتی عضو هیئت علمی دانشگاه گیلان؛تاثیر نوع تقاطع  بر توسعه و پیشرفت‌ شهر‌هاتاثیر نوع تقاطع  بر توسعه و پیشرفت‌ شهر‌ها

Dr Effati

دکتر میثم عفتی/عضو هیئت علمی گروه عمران-راه‌و‌ترابری دانشکده فنی، دانشگاه گیلان

meysameffati@guilan.ac.ir

آنچه که امروزه از مهم‌ترین مقولات شهرسازی مدرن محسوب می گردد، رابطه متقابل کاربری اراضی از یک سو و ترافیک و حمل و نقل از سوی دیگر است. بدین ترتیب که تغییر کاربری ها و ایجاد کاربری های جاذب سفر، افزایش ترافیک را به دنبال خواهد داشت و افزایش ترافیک نیز موجب الزام مداخله نهادهای ذیربط در جهت بهبود وضعیت عبور و مرور و اصلاح شبکه دسترسی و حمل و نقل خواهد شد. زمانی که شهری از ابعاد مختلف توسعه و پیشرفت، ارزیابی می شود، مسیرهای دسترسی به نقاط مختلف شهر و سهولت تردد روزانه شهروندان در وصول به مقصد، به عنوان یکی از معیارهای مهم مطرح می شود. تقاطع‌ها بعنوان یکی از اجزای جدایی‌ناپذیر راه‌ها به سه نوع تقسیم می‌شوند: تقاطع‌های هم سطح، تقاطع‌های ناهمسطح و تقاطع‌های مرکب.

تقاطع‌های هم سطح، تقاطع‌هایی هستند که کلیه مسیرهای ورودی آن در یک تراز یکدیگر را قطع کنند. این نوع تقاطع‌ها بر حسب نوع راه و ترافیک عبوری به سه دسته تقسیم می‌شوند: تقاطع های اصلی-فرعی فاقد چراغ راهنمایی، تقاطع‌های دارای چراغ راهنمایی، میدان‌ها که گاها با چراغ راهنمایی کنترل می‌شوند.

میدان‌ها معمولا در مکان‌هایی احداث می‌شوند که بیش از چهار مسیر به هم می‌رسند یا در مواقعی که تقاطع بعدی آنقدر نزدیک باشد که امکان صف وسایل نقلیه متوقف در پشت چراغ قرمز به تقاطع برسد. همانطور که روشن است این شرایط در تقاطع ورودی شهرستان فومن (شکل۱) وجود ندارد. از طرفی عبور عابرین پیاده از میادین به مراتب مشکل تر از دیگر تقاطع‌های همسطح است.

1

شکل۱: تقاطع ورودی شهرستان فومن

در بسیاری از کشورهای پیشرفته مثل ایالات متحده آمریکا که بدلایل وسعت کشورشان از توسعه شهری پراکنده حول راه‌ها برخوردارند ( این مساله در شهرهای شمالی کشور همچون شهرستان فومن نیز صادق است) برای جداکردن وسایل نقلیه‌ای که به دلایل مختلفی لازم است در جهات مختلفی گردش ‌کنند، سعی می‌کنند تا جایی که ممکن است از تقاطع‌های هم سطح بخصوص تقاطع‌های دارای چراغ راهنمایی چند جهته ( نمونه‌ای از آن در شکل ۲ نمایش داده شده است) استفاده کنند.

2

3

شکل۲: تقاطع خیابان North Tryon و Harris Blvd در کارولینای شمالی

 استفاده از این نوع تقاطع‌ها بجای احداث پل‌های روگذر و زیرگذر (مثل تقاطع‌های غیرهمسطح در دست احداث ورودی شهرستان فومن) دارای مزایایی می‌باشد:

  • هزینه احداث طراحی و پیاده‌سازی چراغ راهنمایی چند جهته در تقاطع‌ها در مقایسه با پل‌های روگذر و زیرگذر بسیار پایین است.
  • عابرین پیاده با فشردن دکمه‌ مخصوص عابرین (شکل۳) امکان عبور در جهات مختلف مسیر را خواهند داشت. در صورت عدم وجود عابر،خودروها بدون وقفه با رعایت رنگ چراغ به حرکت خود ادامه ‌می‌دهند و این رویکرد بار ترافیکی تقاطع را کاهش خواهد داد.
  • امکان چرخش چندین جهته در تقاطع میسر شده و این موضوع خللی در عبور و مرور خودرها و توریسم شهر ایجاد نخواهد کرد.
  • کنترل سرعت وسایل نقلیه در مبادی شهرها و کاهش تصادفات را امکان‌پذیر می‌نماید.
  • کاهش فضای اضافی در تقاطع و جلوگیری از انحراف و پراکندگی ترافیک را موجب می‌شود.
  • موجبات گسترش شهر و پراکنده ساختن امکانات در اطراف شهر را فراهم ساخته و از تراکم ساخت‌سازها در مراکز شهری جلوگیری می‌شود. این رویکرد امروزه در کشورهای پیشرفته بسیار حائز اهمیت است.
  • و….

لازم به ذکر است با توجه به تجربیات عینی نگارنده، فرهنگ‌سازی برای استفاده از چراغ راهنمایی چند جهته مطابق شکل ۲ در چنین تقاطع‌هایی می‌تواند یکی از راه‌حل‌های کلیدی کاهش ترافیک و مدیریت تردد وسایل نقلیه باشد. لازم به ذکر است در این نوع تقاطع‌ها که فاصله زمانی  عبور عابرین پیاده ممکن است زیاد باشد با فشردن دکمه‌ای توسط عابرین چراغ به صورت هوشمند تعداد حالات را طوری تغییر می دهد که ضمن عبور عابر مورد نظر از خیابان با یک تاخیر چند ده ثانیه‌ای، خودروها بتوانند بعد از عبور عابرین گردش ۹۰ درجه‌ای داشته باشند.

photo_2016-07-24_00-27-56

شکل۳: نمونه‌ای چراغ راهنمایی هوشمند با قابلیت مجوز عبور توسط عابرین پیاده (بلوار Harris ورودی دانشگاه کارولینای شمالی)

جمع‌بندی:

امروزه مسئله ترافیک به عنوان یک موضوع تک بعدی که صرفا با اقدامات راهنمایی و رانندگی و نظارتی درصدد حل آن برآییم مطرح نیست، بلکه موضوعی تخصصی است که از ابعاد گوناگون قابل بررسی و تامل بوده و از مسائل متعددی از جمله ساخت و مدیریت کلان شهری و توسعه گردشگری متاثر است. تقاطع‌ها یکی از مهم‌ترین اجزای طرح هندسی راه‌ها هستند که بر ترافیک و تردد وسایل نقلیه تاثیرگذارند. با توجه به بررسی تقاطع‌های مشابه در کشورهای پیشرفته که دارای گسترش شهری طولی در امتداد راه‌ها هستند و در این مقاله بررسی شدند، در بسیاری از موارد غیرهمسطح کردن غیر اصولی تقاطع، گره ترافیکی را رفع نکرده و تنها آنرا به نقطه‌ای دیگر در همان نزدیکی انتقال می‌دهد. طراحی بسیار ساده و غیر کارآمد تقاطع‌های غیرهمسطح نه تنها به کارایی شبکه حمل‌و‌نقل کمک نمی‌کند بلکه باعث نازیبایی فضای شهری نیز می‌گردد. بنابراین نیاز به نگاهی جامع و فنی توام با فرآیند امکان‌سنجی قبل از احداث زیرساخت‌های اساسی حمل‌و‌نقل من‌جمله پل‌های غیرهم‌سطح در راستای کاهش ترافیک، گسترش سیستماتیک شهر، توسعه گردشگری و تسهیل حمل‌و‌نقل مسافرین می‌باشد.

 

این خبر را به اشتراک بگذارید :